Ahilik bizim kültürümüzde ve tarihimizde çok önemli bir yere sahiptir. Anadolu coğrafyasında ahiler sayesinde birçok iş başarılmıştır. Bu yazıda ahilerin Osmanlı Devletinin kuruluşundaki etkileri nelerdir incelemeye çalışacağız. Dilerseniz kısaca ahilik teşkilatı ve ahileri hakkında bilgi verelim.
Selçuklu döneminde Ahi Evran tarafından kurulan ve halkın belirli zanaat meslek ve ticari konularda eğitim alıp yetişmesini, iş birliği yapmasını sağlayan teşkilata ahilik teşkilatı denir. Teşkilata katılan herkes ahidir. Ahilik teşkilatı bir kardeşlik birliğidir. Selçuklu döneminde kurulan bu teşkilat Osmanlı döneminde faaliyetlerini etkin bir şekilde sürdürmüştür.
Ahilerin Osmanlı’nın kurulması ve güçlenmesinde çeşitli faydaları olmuştur. Osmanlı sadece askeri alanda değil, diğer alanlarda da başarısını kuruluş yıllarından itibaren ortaya koymuştur.
Ahilerin Osmanlı’nın Kuruluşuna Etkileri
Ahiler Osmanlı Devletinde ekonomik, sosyal ve kültürel alanda etkili olmuşlardır. Ahilerin Osmanlı Devletinin kuruşundaki etkileri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:
- Yardımlaşma ve birlik olma duygusu Osmanlı’da her alanda birliğin sağlanmasını kolaylaştırmıştır.
- Gerektiğinde ahiler fetihlere katılmış ve bizzat savaşmıştır.
- Ahilerin çalışmaları sayesinde ekonomik hayat daha sistemli ilerlemiştir.
- Yeni meslek mensuplarının yetirilmesine önem verilmiş ve ekonomide devamlılık sağlanmıştır. Böylece yeni kurulan devlet mali açıdan bundan fayda görmüştür.
- Anadolu’nun hem Türkleşmesinde hem de Müslümanlaşmasında ahiler etkili olmuştur.
- Esnaflıkla uğraşan Türkler yerleşik hayata geçmiş böylece şehirleşme daha kolay hale gelmiştir.
- Toplumun hem mesleki hem de ahlaki olarak geliştirilmesinde ahilerin faaliyetleri önemli rol oynamıştır.
Bütün bunları düşündüğümüzde ahilerin Osmanlı Devletinin özellikle kuruluş aşamasında ne kadar önemli olduğunu görmekteyiz. Osmanlı Devletini kuran Osmangazi ve arkadaşları da bu teşkilattan yetişmiş kimselerdir.
Ahiler Nasıl ve Nerede Kuruldu?
Ahiliğin ne zaman ve nerede kurulduğuyla ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Genel kanı ilk kuruluşun 1200’lü yılların başı olduğu yönündedir. Bu da demek oluyor ki Osmanlı Devleti daha devlet haline gelmeden ahilik teşkilatı Anadolu’da yayılmaya başlamıştı.
Ahiliğin Kırşehir’de ya da Kayseri’de ortaya çıktığı gibi görüşler bulunmaktadır. Yine Ahi Evran’ın 1205 civarında bu teşkilatı kurduğu düşünülmektedir.
Anadolu’nun çeşitli köy ve kasabalarında ahilik anlayışına mensup kişiler bulunmaktadır. Bunların tek merkeze bağlı bir kuruluş olması ya da birbirinden etkilenen bağımsız anlayışlar olması konusunda da farklı yaklaşımlar mevcuttur. Ahilik teşkilatı ile ilgili bilgilerimiz dönemden kalan fazla yazılı kaynak olmaması yüzünden oldukça azdır.
Ahiliğin mesleki yanının yanında ahlaki ve dini bir yönü de olduğu bilinmektedir. Bu şekliyle bir nevi tarikata da benzerlik kurulabilir.