Kaside beyitlerle oluşturulan nazım biçimlerinden biridir. Peki genel özelliklerine göre kaside nedir?
Genellikle övgü, bazen de yergi için yazılan bir nazım şeklidir. 33 ila 99 beyit arasında olur. Uyak düzeni gazel gibi “aa ba ca …” dır. Şairin mahlasının geçtiği beyte “taç beyit” denir. Aruzun uzun kalıplarıyla yazılır.
Konularına göre; Tanrı’nın birliğini anlatan kasidelere “tevhid”, Tanrı’ya yalvaran kasidelere “münacaat”, peygamberlere ve din büyüklerine yazılanlara “naat” ve bir devlet büyüğünü öven kasidelere “methiye” denir. En çok methiye yazılmıştır.
Kasidenin de en güzel beytine “beytül-kasid” denir. Kasidenin birtakım bölümleri vardır:
- Nesib: Kasidenin başlangıç bölümüdür. Bu bölümde, asıl konuyla ilgisi olmayan bir şeyin ya da yerin tasviri yapılır. (doğa, bahar, İstanbul, kadın…)
- Girizgah: Asıl konuya (methiyeye) geçişi sağlayan bağlantı beyitidir.
- Methiye: Kişinin övüldüğü asıl bölümdür. Kasidenin en uzun bölümüdür.
- Fahriye: Şairin kendini övdüğü bölümdür. Bu bölümün olması şart değildir.
- Tegazzül: Kasidenin ölçüsü ve uyağıyla aynı olan bir gazelin araya sıkıştırılmasıdır. Tegazzül bölümünün de olması şart değildir.
- Dua: Övülen kişi için dualar edilen son beyit” bu bölümde bulunur. bölümdür. Şairin mahlasının yer aldığı “taç
Kasidelerin de diğer şiirlerde olduğu gibi, adı yoktur. Bu nedenle de kasideler ya nesip bölümünde işlenen tema ile (bahar kasidesi, İstanbul kasidesi..) ya da redif olan sözcükler (su kasidesi, sümbül kasidesi…) adlandırılır.