Halk Edebiyatı döneminin genel özelliklerini en önemli bilgilerini konu anlatımı şeklinde derledik ve aşağıda madde halinde verdik. İsterseniz pdf şeklinde de indirebilirsiniz.
Halk Edebiyatı’nın Genel Özellikleri
- İçinde yer yer yabancı sözcükler olsa da dil, halkın konuşma dilidir.
- Aşk, doğa, yoksulluk, yiğitlik, din, tasavvuf gibi konular işlenmiştir.
- Sözlü bir nitelik taşır, söz ve müzik iç içedir.
- Nazım birimi dörtlüktür. Hece ölçüsü kullanılmıştır.
- Aruzla yazılan halk şiiri nazım biçimleri de (divan, selis, kalenderi, semai, satranç, vezn-i aher) vardır.
- Ahenk yarım uyak ve redifle sağlanır.
- Daha çok şiire dayalıdır, düz yazı çok gelişmemiştir.
- İslamiyet öncesi Türk edebiyatının devamı niteliğindedir.
- Konular gerçek yaşamdan seçildiği için somut bir edebiyattır.
- Yer yer söz sanatları kullanılsa da anlatım yalındır.
- Şairler şiirlerinin son dörtlüğünde mahlas kullanırlar, kullandıkları mahlasa “tapşırma” adı verilir.
- Meraklıları şiirleri “cönk” ve “güldeste” adı verilen defterlerde toplamıştır.
Halk Edebiyatı dönemi özelliklerine göre 3 bölüme ayrılmıştır;
- Anonim Halk Edebiyatı
- Tekke (tasavvuf) Halk Edebiyatı
- Aşık Edebiyatı
Anonim Halk Edebiyatı Özellikleri
- Bu dönemdeki ürünlerin yazarları belli değildir. (anonim)
- Sözlü gelenekte yaşayan ve ağızdan ağıza yayılan ürünlerin bulunduğu bir dönemdir.
- Bu dönemdeki ürünler hem nazım hem nesir şeklindedir.
Tekke (Tasavvuf) Edebiyatı Özellikleri
- Amaç insanlara tasavvuf inancını benimsetmektir.
- Tekke ve tasavvuf döneminde Allah aşkı, Allah’a ulaşmanın yolu, dünyanın geçiciliği ölüm ve insan sevgisi üzerinde durulmuştur.
- Şiirlerde dini bir lirizm vardır.
- Nazım birimi dörtlüktür.
- Yarım uyak kullanılmıştır.
- Hem hece hem aruz ölçüsü kullanılmıştır.
- Dil sade olmakla beraber Arapça ve Farsçadan gelen kimi tasavvufi terimler de vardır.
Aşık Edebiyatı Özellikleri
Halk Edebiyatı içerisinde genel olarak en önemli ve geniş dönem olarak söylenebilir.
- Din dışı konuları işleyen bir edebiyattır.
- Aşık denilen saz şairleri tarafından oluşturulmuştur.
- Şiirler tamamen doğaçlama söylenir.
- Şairlerin çoğu okuma yazma bilmez.
- Nazım birimi dörtlüktür.
- Hece ölçüsü kullanılmıştır.
- Yarım kafiye ve cinaslı kafiyeye yer verilmiştir.
- Dil sade, söyleyiş içten ve doğaldır.
- Şiirler saz eşliğinde söylenmiştir.
- Aşk, doğa güzellikleri ve toplumsal yaşama bağlı konular işlenmiştir.
- Şiirler cönk adı verilen defterlerde toplanmıştır.
- Seçme şiirler ise güldeste adı verilen defterlerde toplanmıştır.
- Halk şairinin şiirde kullandığı takma ada tapşırma denmiştir.
[alert type=”success” icon-size=”normal”]
DİKKAT UNUTMA
Aşık edebiyatının bazı sanatçıları divan edebiyatının etkisiyle aruz ölçüsünü de kullanmıştır.
[/alert]
Halk Edebiyatı dönemi hakkındaki içeriğimiz bu kadar, aynı zamanda 3 alt dala ayrılan dönem oldukça önemli bir konudur.