Türklerin Tarih Boyunca Kullandığı Alfabeler

türklerin kullandığı alfabeler

Türklerin Kullandığı Alfabeler

Türkler tarihte ilk olarak Orta Asya’da görülmüş ve o tarihten itibaren dünyanın seyrini değiştiren bir çok savaş ve göç dalgası ile sayısız milletle kültür, dil paylaşımı yapmıştır. Özellikle yapılan göçlerden dolayı ayrılan Türk halkı bu sırada kullandığı alfabeleri değiştirmek zorunda kalmıştır.

Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler 6 tanedir;

1) Göktürk Alfabesigöktürk alfabesi

Göktürk Alfabesi 7.yy dan 12.yy a kadar yani Karahanlı dönemine kadar 5 asır boyunca kullanılmıştır. Bu alfabe Türk adının ilk geçtiği Orhun Kitabelerinde kullanıldığı için (sağdan sola doğru yazılır) Orhun alfabesi olarak da adlandırılmaktadır. Alfabe 38 harften oluşmaktadır; harflerin dördü seslidir ve sekiz sesi karşılamaktadır, diğer harfler ise sessizdir.

 

 

 

2) Uygur Alfabesiuygur alfabesi

Göktürk Devleti yıkıldıktan sonra ortaya çıkan Uygur Devleti tarafından kullanılan bu alfabe 8.inci yy dan 17.nci yy a kadar kullanılmıştır. O dönemde birçok eserin yazımında kullanılan bu alfabe (Yenisey Yazıtları, Altun Yaruk, Sekiz Yükmek vs.) 22 harften oluşmaktadır.

 

 

 

 

3) Arap Alfabesiarap alfabesi

8.nci yy da Türklerin Arap-Çin savaşında (751 Talas) Müslüman Araplara yardım etmesi sayesinde İslam ile tanışmaları bu alfabeye geçişte etkili olmuştur. Emevi döneminde İslama geçiş duraksasa da Abbasiler döneminde hızlanmıştır ve Arap Alfabesi ile oldukça değerli eseler verilmiştir.  Alfabe 28 harflidir ama Türklerin kullandıkları 31-36 harf olarak Türkçe’ye uyarlanmıştır.

OKU  İlk Türk Devletlerinde Toplum Yapısı

 

 

 

 

4) Kiril Alfabesikiril-alfabesi

Rusların meşhur lideri Stalin tarafından 1940’lı yıllarda Sovyet Rusya sınırları içinde yaşayan Türk Boyları’nı asimile etmek ve Ruslaştırmak amacıyla her bir Boy için ayrı alfabeler hazırlanmış ve resmi dil olarak zorla kabul ettirilmiştir. 38 harften oluşmakta ve sağdan sola yazılmaktadır.

 

 

 

 

5) İbrani Alfabesi ibrani alfabesi

Orta Asya’da iken Türkçe konuşan ve yazan Hazar Türkleri, Kuzey Kafkasya ve Ukrayna bölgesine iyice yerleştikten sonra Musevi dinine ve İbrani alfabesine geçmiştir. İbrani Alfabesi sağdan sola doğru yazılmaktadır ve 22 tane sessiz harften oluşmaktadır. Harfler bitiştirilmez, ayrı yazılır.

 

 

6) Latin Alfabesilatin alfabesi

Latin Alfabesi 1 Kasım 1928 tarihinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla Arap alfabesinden uyarlanmış Osmanlı Alfabesinin yerine “Harf İnkilabı” adı ile getirilmiştir. O zamana kadar Osmanlıda olan düşük okuma yazma oranı bu sayede daha basit ve kullanışlı olan alfabe ile çok yüksek seviyelere ulaşmıştır. Alfabe 8 sesli harf 21 sessiz harften oluşmakta ve soldan sağa yazılmaktadır. Türklerin kullandığı alfabeler aslında oldukça fazladır, ama en geniş kısımlar tarafından saydığımız 6 alfabe kullanılmıştır.

OKU  Tarihle İlgili Meslekler

 

Leave a Comment