Kimyada bir maddenin asit, baz, ya da tuz olması bileşikleri sınıflandırmak açısından çok önemlidir. Bu açıdan hangi maddenin asit hangi maddenin baz ve hangi maddenin nötr olduğunu çok merak edilir. Bu yazıda saf su asit mi baz mı yoksa nötr mü sorusuna yanıt vereceğiz.
Saf su ne asit ne de bazdır. Saf su nötr bir maddedir. Saf suda herhangi başka bir madde bulunmadığı için H2O bileşiğidir.
Bir maddenin asit mi baz mı olduğuna bakmak için suda iyonlaştığında hangi iyonları verdiğine bakıyoruz. Başka asit baz tanımları da var ancak genel yaklaşım bu şekildedir.
Saf Su Neden Nötrdür?
Biz bir maddenin asit mi baz mı olduğuna karar verirken pH ölçeği kullanırız. Deniz seviyesinde ve 25 °C sıcaklıkta bu ölçek 14’e kadar diğer içerir. Buna göre şu sonuçlar elde edilir:
- 0 < pH < 7 ise bu madde asit olur.
- pH = 7 ise bu madde nötr olur.
- 7 < pH < 14 ise bu madde baz olur.
Bir maddenin pH değeri 0’dan 14’e doğru gittikçe asitlik azalarak baziklik artar. Örneğin pH değeri 1 olan bir madde kuvvetli asitken pH değeri 6,5 olan bir madde artık zayıf asittir. Bazlar için ise pH değeri 14’e yaklaştıkça baziklik kuvveti artar. Su ve tuz gibi nötr maddelerin pH değeri 7 civarındadır.
pH Ölçeği Nedir?
Asit ve baz kavramlarının pH ile ilişkisinden bahsettik. Ancak bu neden değil sonuçtur. Yani bir maddenin pH değeri onun asitlik ve bazlığını göstermektedir. Suyun pH değerinin 7 civarında çıkması nötr olması sebebiyledir.
Su içerisinde ortaya çıkan H+ iyonların derişimi negatif logaritmaya alınırsa çıkan sonuç pH olur. Örneğin bir madde 10-1 derişiminde H+ içeriyorsa bunun pH’ı -log10-1 = 1 bulunur. Bu da bu maddenin asit olduğunu gösterir.
Saf su şu şekilde iyonlaşır: H2O → H+ + OH–
Suyun normal iyonlaşma denklemine bakarsak H+ iyon derişimi ve OH– iyon derişiminin her ikisim de 10-7 çıktığı için pH ve pOH ifadelerinin her ikisi de 7’dir.
Kimyada sadece pH değil pOH ölçeği de kullanılır. Ancak burada suyun nötr olmasına değindiğimiz için konunun detayına girmeyeceğiz.
Asit ve Bazların Genel Özellikleri
Son olarak asit ve bazların genel özelliklerine kısaca değinelim.
Asitlerin özellikleri şöyle sıralanır:
- Tatları ekşidir.
- Suya H+ iyonu verirler.
- Bazlarla tepkimeye girerek nötr maddeler ortaya çıkarırlar.
- Mavi turnusol kağıdını kırmızıya döndürürler.
- Yakıcı özellik gösterirler.
- pH değerleri 7’den küçüktür.
- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
Bazların özellikleri şöyle sıralanır:
- Bazların tadı acıdır.
- Sulu çözeltilerine OH– iyonu verirler.
- Turnusol kağıdının rengini maviye çevirirler.
- Asitlerle reaksiyona girerek nötr maddeler çıkarırlar.
- Bazların pH değerleri 7’den daha büyüktür.
- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
Saf su nötr bir madde olarak asitlerin ve bazların özelliğini göstermez. Suya katılacak çeşitli minerallerle su hafif asidik veya hafif bazik hale gelebilir. İlgili yazı: Su saf madde midir?