Hem günlük hayatta hem de ilk okul 4. sınıf yıllarından itibaren karşımıza net kütle kavramı çıkmaktadır. Burada net kütle nedir açıklamaya çalışacağız. Net kütle kavramını iyi öğrenmek hem dersler açısından hem de günlük hayat açısından oldukça önemlidir.
Kütle madde miktarıdır. Bir ürünün kütlesine bakarken bürüt kütle, net kütle ve dara gibi kavramlar karşımıza çıkmaktadır. Brüt kütle toplam kütledir. Net kütle kap çıkarıldığında kalan kütledir. Dara ise kabın kütlesidir.
Brüt kütle, net kütle ve dara arasındaki ilişkiyi şöyle ifade edebiliriz: Brüt kütle = net kütle + dara.
Bu durumda net kütleyi elde etmek için brüt kütleden darayı çıkarmamız gerek. Yani net kütle = brüt kütle – dara diyebiliriz.
Daha önce brüt kütle nedir adlı yazıda brüt kütle üzerinde ayrıca durmuştuk.
Kütle, Brüt Kütle ve Dara Kavramları
Brüt kütlenin anlaşılması için kütle, net kütle ve dara kavramlarını iyi öğrenmek gerekir.
Kütle Nedir?
Maddenin temel özelliklerden biri kütledir. Dolayısıyla her maddenin bir kütlesidir. Kütle basit bir tabirle maddenin miktarının ölçüsüdür. Bir maddede miktar ne kadar fazlaysa kütle de o kadar fazla olur.
Kütle ve ağırlık kavramlarını karıştırmamak gerekir. Günlük hayatta birbirini yerine kullanılan bu kavramlar aslında farklı manalara gelmektedir. Kütle madde miktarı iken ağırlık maddeye etki eden yerçekimi kuvvetidir. Bu iki kavramın farkı ilkokul düzeyinde çok anlaşılmayabilir. Zamanla fizik öğrendiğinizde bu farkı da öğrenirsiniz.
Kütlenin ifade edilmesinde kilogram, gram veya ton gibi farklı ölçü birimleri kullanılabilir. Kütle eşit kollu teraziyle ölçülebilir.
Brüt Kütle Nedir?
Yukarıda net kütleyi ifade ederken aslında brüt kütleyi de anlattık. Bir ürünün toplam ağırlığına brüt kütle denmektedir. Günlük hayatta bir ürünü alırken üzerinde yazan kütlenin net kütle mi yoksa brüt kütle mi olduğunu bilmemiz çok önemlidir.
Bazen ürünün üzerinde brüt kütle yazar. Bu durumda ürünü kullanacağınız kütleyi hesaplamak için darayı çıkarmanız gerekir. Çünkü brüt kütlenin içerisinde dara kütlesi de vardır. Eğer net kütle doğrudan yazılmışsa böyle bir hesaplama yapmamıza gerek yoktur.
Brüt kütle = net kütle + dara (kabın kütlesi) bağıntısına dikkat etmek gerekir.
Dara Nedir?
Brüt kütle ve net kütle arasındaki farka dara denir. Bir ürünün darası o ürünün içinde bulduğu kabın kütlesidir. Dara genellikle net kütle ve brüt kütleye göre daha düşük değerdedir.
Örneğin 1 kg bir üründe brüt : 1000 gram ve net: 970 gram şeklinde yazılmışsa aradaki 30 gram dara kütlesidir.
Dara = brüt kütle – net kütle şeklinde hesaplanır.
Net Kütle ile İlgili Örnek Sorular
Net kütle nedir anladık diye düşünüyoruz. Ancak basit gelen bu kavramlar bazen karışabilmektedir. Bu nedenle olabildiğince bol örnek soru çözerek öğrendiklerimizi pekiştirmeliyiz.
1. Cemre bakkala giderek çok sevdiği çikolatadan alıp tüketiyor. Tükettikten sonra çikolata kabına bakarak üzerinde brüt kütle: 60 gram yazdığını görüyor. Cemre’nin net olarak kaç gram çikolata yediğini anlaması için ne yapması gerekir?
Çözüm: Net kütleyi bulmak için brüt kütleden darayı çıkarmak gerekir. Cemre’nin elindeki çikolata kabının kütlesi daradır. Bu nedenle kabın kütlesini ölçüp 60’tan çıkardığı zaman çikolatanın net kütlesini bulabilir.
2. Dara kütlesi 45 gram olan bir ürünün brüt kütlesi 1020 gram çıkmıştır. Buna göre net kütle kaç gramdır?
Çözüm: Net kütle = brüt – dara olduğu için 1020 – 45 = 1075 gram bulunur.
3. Darası brüt kütlesinin 4’te biri olan bir üründe net kütle 750 gram çıktığına göre brüt kütle nedir?
Çözüm: Daraya A dersek brüt kütle 4A olacaktır. Bu durumda aradaki fark 4A – A = 3A net kütle olacaktır. Soruda net kütle verilmiştir. 3A = 750 olduğuna göre A = 250 gram bulunur. Brüt kütle ise net kütle ve daranın toplamıdır. Brüt kütle 750 + 250 = 1000 gram bulunur.
Tekrar toparlayacak olursak net kütle sadece ürünün kütlesi, dara kabın kütlesi ve brüt kütle de toplam kütledir.