Tiyatro Türleri Nelerdir?

Tiyatro Türleri Nedir

İnsan yaşamını sahnede, izleyiciler önünde canlandırma sanatına tiyatro denir. Aynı zamanda farklı tiyatro türleri de vardır. Bu yazımızda bu tiyatro türlerini ve özelliklerini, nerelerde kullanıldıklarını anlatacağız;

TRAGEDYA (TRAJEDİ) :

Yaşamın üzüntü verici, acıklı yönlerini, kendine özgü kurallarla sahnede yansıtan; ahlak, erdem örneği göstermek için yazılan manzum tiyatro eserlerine trajedi denir.

Trajedilerin başlıca özellikleri şunlardır: 

• Daha çok tanrıların, soyluların yaşamları işlenir.
• Erdem ve ahlaka her şeyin üstünde yer verilir.
• İnsanın bütün tutkuları trajedilerde ortaya çıkar. Bu tutkulara tutsak insanların iç çatışmaları, oyunda büyük bir gerilim yaratarak izleyiciyi korku, heyecan, şaşkınlık, iğrenti gibi duygularla etkiler.
• Trajedi kahramanları, doğaüstü güçler tarafından (tanrı, kader vb.) yönetilen, yazgılarına bağımlı insanlardır.
• Trajedi, konularını mitoloji yada tarihten alır.
• Sahnede oyunculardan ayrı olarak bir “koro” bulunur. Koro, sağduyunun sesidir.
• Trajedilerde “üç birlik kuralı” uygulanır. “Bir” olay, “bir” günde, “bir” yerde geçer. (yer zaman – olay birliği)
• Seçkin bir dil, ağırbaşlı ve soylu bir üslup kullanılır.
• Manzum (şiir) olarak yazılır.
• Çirkin sayılan vurma, öldürme gibi olaylar sahnede, seyircilerin önünde gösterilmez; sahnede anlatılarak seyirciye duyurulur. 
• Beş perdeden oluşur.

KOMEDYA (KOMEDİ) :

Trajedinin tersine, toplumu ya da insanı gülünç yönleriyle işleyen bir türdür. İzleyiciyi güldüren, eğlendiren ve bunu yaparken de düşündüren komedi, eleştirici yapısı olan bir tarzdadır. Kahramanlar, aşırı tutkuları yüzünden gülünç durumlara düşen kişilerdir. Onların duyuş, düşünüş ve davranışları aracılığıyla toplumun türlü kesimlerinin eleştirisi yapılır.

Klasik komedinin özellikleri şunlardır:

• Konular günlük yaşamdan alınır.
• Kişiler çoğunlukla halk kesiminden seçilir.
• Vurma, yaralama gibi acı veren olaylar sahnede gerçekleştirilebilir.
• Soylu üslup kaygısı güdülmez, her türlü kaba söze ve şakaya yer verilir.
• Nazımla yazılır; ama 17. yy.da nesirle yazılmış klasik komediler de vardır.
• Komediler de birbirini izleyen “diyalog” ve “koro” bölümlerinden oluşur.
• Eserde perde arası yoktur, oyun ara vermeden oynanır.
• Komedide de önceleri üç birlik kuralına uyulmuş, sonraları bu kuraldan vazgeçilmiştir. Komedi türleri şunlardır: Karakter Komedisi: İnsan karakterinin gülünç ve aksak yanlarını konu alan komedidir.

1. Töre Komedisi:Toplumun gülünç ve aksak yönlerini konu alan komedilerdir.
2. Entrika Komedisi: Çoğunlukla güldürmekten başka amaç taşımayan, olayların şaşırtıcı bir biçimde geliştiği, heyecan dozu yüksek komedilerdir. Entrika komedilerine “vodvil” de denmektedir.

DRAM :

Yaşamın acıklı ve gülünç yönlerini bir arada yansıtan tiyatro türüdür.

Dram türünün özellikleri şunlardır: 

• Yaşamı her yönüyle bir bütün olarak yansıtmak, temel amaçtır. 
• Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur.
• Olay, günlük yaşamdan ya da tarihten alınabilir.
• Kişiler halkın her kesiminden olabilir.
• Eski Yunan mitolojisi yerine ulusal değerlere yöneliş görülür.’
• Acı veren olaylar sahnede gösterilebilir. 
• Perde sayısı yazarın isteğine bağlıdır.
• Şiir ya da düz yazı biçiminde yazılabilir.
• Sözün etkisinden çok, eylem önemlidir. 
• Kişilerin konuşmaları, düzeylerine uygun bir dille gerçekleşir.

ÇAĞDAŞ TİYATRO :

1. Absürt (Saçma, Uyumsuz) Tiyatro: Geleneksel tiyatronun kurallarını ve düzenlerini hiçe sayan bir tiyatro anlayışıdır. Eser; bilinmeyenlerle sembollerle, saçma kurgularla doludur.
2. Epik Tiyatro: 1945’ten bu yana gelişmeye başlamış, ilkeleri Alman yazar Bertholt Brecht tarafından belirlenmiş olan tiyatro anlayışıdır. Epik tiyatro, oyunun izleyiciyi büyülemesine karşıdır. Bunun için de bu tiyatro türünde dekor, kostüm gibi sahne öğeleri kaldırılmış ya da en aza indirilmiştir.

MÜZİKLİ TİYATRO :

Sözleri bestelenmiş olan, bu özelliğiyle de akıldan çok duygulara seslenen tiyatro türleridir. Sözlerinin besteleniş biçimine şu türlere ayrılır:

• Opera: Sözlerinin tümü ya da çoğu bestelenmiş olan tiyatrodur.
• Operet: Operaya göre hafif konulu, içinde bestesiz konuşmalar da bulunan tiyatrodur.
• Bale: Konusunu türlü dans ve hareketlerle anlatan, müzikli, sözsüz tiyatrodur.
• Revü: Konusu gülmeceye dayalı olan, dans da barındıran müzikli tiyatrodur.
• Skeç: Genellikle radyo ve televizyonda yayımlanmak için hazırlanmış, kısa, müzikli oyunlardır.

Diğer Tiyatro Türleri;

Modern Türk Tiyatrosu