Süt hayatımız için önemli bir gıda olmasının yanında kimya dersi gören öğrenciler için bu açıdan da bir merak konusudur. Süt karışım mıdır sorusu çok merak edilen sorulardan belki de ilk akla gelenidir. Bu yazıda bu soruya cevap verecek ve bazı noktaları daha net hale getireceğiz.
Süt karışımdır. Sütü elde etmek için kendimiz bir şey karıştırmak zorunda kalmadığımız için burada hata yapıyoruz. Süt doğal bir karışımdır.
Sütün temsil ettiği doğallıktan dolayı sütü saf madde zannetmek de yaygın bir hatadır. Süt saf madde midir başlıklı yazımızda bunun böyle olmadığını söyledik. Bir şey ya saf madde ya da karışımdır. Süt saf madde olmadığına göre elbette karışımdır.
Süt Karışımının İçerisinde Neler Var?
Sütün karışım mı değil mi söyledik. Şimdi de bu karışım içerisinde neler olduğuna kısaca bakalım.
Sütün yapısında şunlar bulunmaktadır.
- Su
- Proteinler
- Yağlar
- Karbonhidrat (laktoz)
- Vitaminler
- Süt gazları
- Mineraller
- Enzimler
Sütün büyük bir bölümü su oluşturur. Suyun yaklaşık oranı %87.5’tir. Geri alan %12.5 içerisinde ise yaklaşık %3,5 yağ bulunur. Geriye kalan kuru madde ise yaklaşık %9 kadardır. Bunun içerisinde de %3.6 civarı protein vardır. Yine çeşitli mineraller, tuzlar da süt karışımını oluşturan maddelerdir.
Sütün bileşimi hangi hayvanın sütü olduğuna, hayvanın beslenmesine, mevsime göre farklılık göstermektedir. Dolayısıyla her sütün birebir aynı olması mümkün değildir. Ayrıca sütler arasında aroma farkı da bulunmaktadır.
Süt Karışımının Özellikleri
Kimya dersi açısından sütün karışım olmasının yanında homojen veya heterojen olması da önemlidir. Süt homojen mi başlıklı yazıyı bu nedenle yazdık. Sanıldığının aksine süt homojen bir karışım değildir. Süt heterojen karışımdır. Dışarıdan bakıldığı zaman homojen gözükebilir ancak bu sizi yanılmasıdır.
Heterojen karışımları da kendi içerisinde çeşitli sınıflara ayırmaktayız. Örneğin sıvı – katı karışımlara süspansiyon derken sıvı – sıvı karışımlara emülsiyon diyoruz. Süt süspansiyon mu ya da süt emülsiyon mu diye çok soruluyor. Ayrıca koloit dediğimiz homojen gibi görünen ama homojen olmayan karışımlar da bulunuyor. Süt koloit mi değil mi bu konu da çok merak ediliyor.
Sütü genel olarak emülsiyon olarak sınıflandırırız. İçerisinde kuru madde olsa da süt sıvı katı karışımı değil, sıvı sıvı karışımı özelliği gösterir. Ancak sütü başka bir açıdan koloit olarak sınıflandıranlar da bulunuyor. Çünkü sütte yağ damlaları homojen dağılmamış, askıda kalmıştır.
Süt emülsiyon mu koloit mi sorusu sınavlarda pek karışınıza çıkmaz. Çünkü bu soru biraz çelişkilidir. MEB kitabına göre emülsiyon kabul edildiği için biz de emülsiyon olarak kabul edeceğiz. Ancak koloit örneği olarak da süt bazı kaynaklarda karışımıza çıkabilir.