Bir olay geçmişte yaşanmışsa biz geçmiş zaman haber kipleriyle bunu ifade ederiz. Bu kipler Türkçede cümleye geçmiş anlamı katmak için kullanılmaktadır. Bu yazıda geçmiş zamanın bir türü olan görülen geçmiş zamana örnekler vereceğiz. Ama öncesinde konuyu anlamak için geçmiş zaman haber kiplerine kısaca değinelim.
Geçmiş zaman kipleri birer haber kipidir. Di ve miş olarak ikiye ayrılır. Bu nedenle di’li geçmiş zaman ve miş’li geçmiş zaman olarak ikiye ayrılmaktadır. Kısaca yapılan bu ayrımı şöyle açabiliriz:
- Görülen (ya da bilinen, görülmüş gibi belirli olan) geçmiş zaman kipleri di ve türevleri (-di, -dı, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü)
- Duyulan (öğrenilen, rivayet edilen, belirsiz) geçmiş zaman kipleri miş ve türevleri (-mış, -miş, -muş, -müş)
Bir şeyi gördüğümüz zaman yaptı, etti şeklinde kullanırız. Ancak bir şeyi duyduğumuzda ya da başkasından öğrendiğimizde yapmış, etmiş şeklinde kullanırız. Bu şekilde aklınızda tutabilirsiniz.
Görülen Geçmiş Zaman Cümle Örnekleri
Görülen geçmiş zamanın duyulan (öğrenilen) geçmiş zamandan farklı olduğunu söyledik. Bu fark geçmiş zaman kipiyle sağlanır. Görülen geçmiş zaman için di eki ve türevleri kullanılırken duyulan geçmiş zaman kipi miş ve türevleridir.
Görülen geçmiş zaman cümle örnekleri şöyle sıralanabilir:
- Dün buraya geldim ama kimseyi göremedim.
- Üçümüz maça gittik ve çok eğlendik.
- Biz orada otururken bir arkadaş yanımıza geldi.
- Maçta ayağımı incittim.
- Arkadaşım geçen hafta üniversiteden mezun oldu.
- Bu tarlayı geçen ekim ayında biz ektik.
- Cam bardak düştü ve kırıldı.
- Okuduğum kitabı sonunda bitirdim.
- Geçen yaz tatil için Antalya’ya gittim.
- Yağmur çok kötüydü akşam fena halde ıslandım.
- İki gün önce evdeki ampul yandı.
- Yemeği hazırladım ve milleti beklemeye başladım.
- Bu hediyeyi senin için ben seçtim.
- Otobüs bekledim gelmeyince metro ile gittim.
- Bütün işleri bitirdim sonra da bir güzel uyudum.
- İşlerimi bitirip bilgisayarı kapattım.
- Bu konuda ben hiç yorum yapmadım.
- Gece öyle karanlıktı ki önümü bile görmedim.
- Sana kızmadım ama doğrusu biraz darıldım.
- Arkadaşım beni 5 dakika bile beklemedi.
- Dün akşam ders çalıştın mı?
- Dediğimi duydun mu?
- Anlattıklarından bir şeyler anladın mı?
- Bana neler yaptığını sen de gördün mü?
- Onun bu fikrine siz de katıldınız mı?
Görülen geçmiş zamanla ilgili 25 tane cümle örneği verdik. İçinde hem olumlu cümle hem de olumsuz cümle örnekleri bulunuyor. Görülen geçmiş zamanda her zaman görmeniz gerekmez. Bazen görüyor gibi bilmek de yeterlidir. Örneklere dikkat ettiyseniz bütün cümlelerde -di, -dı, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü eklerinden en az biri kullanılmıştır.